Małgorzata Dmitruk
ATLAS SEJNEŃSKIEGO NIEBA
kurator: Wojciech Luchowski
Biała Synagoga w Sejnach - lipiec 2021
W niebo spoglądają wszyscy wierzący i niewierzący, duchowni i naukowcy, marzyciele i pragmatycy, bliscy i nieznajomi, tutejsi i obcy. Niebo nie uznaje ziemskich granic czy linii podziałów. Rozciąga się jednakowo bezkreśnie nad wszystkim(i). Pomimo rozwoju nauki, mrok nocnego sklepienia niebieskiego rozświetlonego blaskiem księżyca i miliardów gwiazd, wciąż pozostaje rzeczywistością tajemniczą i nieprzeniknioną. Obserwując gwiazdy nie trudno dostrzec ich złożone konstelacje - gwiazdozbiory. Gwiazdy tworzące gwiazdozbiór nie są ze sobą zazwyczaj fizycznie powiązane, a ich bliskie położenie na niebie wywołane jest geometrycznym efektem rzutowania ich położeń na sferę niebieską. Tradycja łączenia gwiazd w symboliczne kształty gwiazdozbiorów, sięga odległych czasów starożytnych. Pierwsze gwiazdozbiory były prostymi, dowolnie wybranymi układami gwiazd, którym starożytne cywilizacje nadawały najróżniejsze formy i kształty np.bogów, zwierząt czy mitycznych
bohaterów. Dzisiejsze gwiazdozbiory wywodzą się z listy 48 znanych starożytnym Grekom, którzy odziedziczyli ich część po Babilończykach. Obecnie, zgodnie z podziałem przyjętym przez Międzynarodową Unię Astronomiczną w 1930 roku, na niebie wyróżnia się 88 obszarów, z których każdy stanowi jeden gwiazdozbiór. Pozostawmy jednak ten uporządkowany obraz nieba i spróbujmy spojrzeć na nie jeszcze raz.
Inaczej.
W Sejnach.
Oto Atlas sejneńskiego nieba. Zestaw nieznanych dotąd map wymykający się regulacjom Międzynarodowej Unii Astronomicznej. Opowieść o tym co tutejsze i bliskie, zapisana w obrazach nierozpoznanych konstelacji i układów gwiazd.
Autorką wystawy jest wybitna artystka Małgorzata Dmitruk. Jej realizacja wpisuje się zarówno w sakralny charakter tego miejsca, uwzględniając jego przeszłość, ale posiada również uniwersalny iotwarty charakter, pozwalając wszystkim bez względu na wyznanie czy narodowość
współuczestniczyć w tej opowieści.
Twórczość Małgorzaty Dmitruk wyrasta z jej osobistych doświadczeń i wspomnień rodzinnego Podlasia, regionu przenikania się i współistnienia wielu kultur, stanowiącego dla artystki źródło tematów, motywów, obrazów, którym poprzez własne doświadczenia i wrażliwość potrafi nadać
uniwersalne znaczenie.
Na wystawę składa się kilkanaście prac (w technice własnej, rysunkowo-wyszywanej) wykorzystujących stylistykę map atlasów astronomicznych, będących jednak w pełni artystyczną kreacją (sferyczne obrazy nocnego nieba). Przedstawione obrazy odnoszą się będą do codzienności Sejn, przeszłości i teraźniejszości tego miejsca, zapisanej w konstelacjach gwiazd przybierających kształty np. przedmiotów, zwierząt, roślin czy scen codziennych. Prace eksponowane są na ścianach synagogi. Głównym elementem wystawy jest wielkoformatowa instalacja prezentująca mapę nieba Sejn, zrealizowana w formie baldachimu rozpiętego w centralnej części nawy środkowej Synagogi.
Forma baldachimu rozpiętego ponad głowami pozwala na wszystkie aktywności we wnętrzu synagogi.
Opowieść o sejneńskim niebie wpisuje się zarówno w sakralny charakter Białej Synagogi, uwzględniając jej przeszłość, jak i w uniwersalny i otwarty charakter, pozwalając wszystkim bez względu na wyznanie czy narodowość współuczestniczyć w tej opowieści. Inspiracją była historia
związana z okresem wzrostu znaczenia Sejn jako ośrodka Haskali i działającego tutaj gimnazjum hebrajskiego, w którym obok przedmiotów religijnych wykładano także „świeckie”– matematykę, astronomię czy geografię. Forma zdobionego baldachimu w sposób naturalny odnosi się zarówno do dekoracji sklepień świątyń, jak i do żydowskiego baldachimu zdobionego często wizerunkami gwiazd, pod którym zawierany jest związek małżeński. Powiedzenie „Mazal tow” oznacza dosłownie „Szczęśliwej gwiazdy”, „Niech twój znak [gwiazda] będzie dobry”. Są to jednak tylko symboliczne obszary odniesień, które nie determinują charakteru tej realizacji. Jest ona jak najbardziej uniwersalna, otwarta, uwzględniająca wielokulturowość miejsca, unikająca prostych skojarzeń czy dosłowności religijnych symboli.
Wystawa skłania i skłaniać będzie do refleksji mieszkańców miasteczka, a także wszelkich przybyszów, odwiedzających, turystów nad niezwykle ciekawą historią miejsca, z jej wielokulturową przeszłością, nakładającymi się na siebie warstwami współżycia sąsiadów, z dramatycznymi i dobrymi historiami, z losami ważnych i zapisanych w dziejach miasta postaci a także zwykłych mieszkańców, których życie także współtworzyło historię.
Wojciech Luchowski
TYTUŁY PRAC
PIERWSZA KWADRA KSIĘŻYCA
2021
warunki atmosferyczne: bezchmurnie
54° 06′ 22″ N, 23° 21′ 00″ E
PLANETOIDY
2021
warunki atmosferyczne: bezchmurnie
54° 06′ 21″ N, 23° 21′ 02″ E
DROGA MLECZNA
2021
warunki atmosferyczne: bezchmurnie
54° 6′ 25″ N, 23° 20′ 59″ E
ZODIAK SEJNEŃSKI
2020
KONSTELACJA WĘDROWCÓW
2021
warunki atmosferyczne: zachmurzenie umiarkowane
54° 08′ 50″ N, 23° 27′ 10″ E
WSCHÓD SŁOŃCA
2020
warunki atmosferyczne: mało chmur
54° 06′ 38″ N, 23° 20′ 57″ E
WIELKI WÓZ
2021
warunki atmosferyczne: pochmurnie
54° 06′ 27″ N, 23° 20′ 53″ E
KONSTELACJA JEZIORNA
2020
warunki atmosferyczne: bezchmurnie
54° 06′ 51″ N, 23° 20′ 11″ E
KONSTELACJA PAJĄKA
2021
warunki atmosferyczne: mało chmur
54° 05′ 59″ N, 23° 20′ 56″ E
(praca zawieszona pośrodku Synagogi)
SEJNEŃSKI RYDWAN PODNIEBNY
2021
warunki atmosferyczne: bezchmurnie
54° 6′ 20″ N, 23° 21′ 03″ E
MAŁGORZATA DMITRUK.
Urodziła się w 1974 r. w Bielsku Podlaskim na Białostocczyźnie. W 1993 r. rozpoczęła studia na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Mińsku na Białorusi. W latach 1995-99 kontynuowała studia na Wydziale Grafiki warszawskiej ASP. Dyplom z wyróżnieniem otrzymała w 1999 r. w pracowni prof. Władysława Winieckiego. Aneks malarski w pracowni prof. Adama Styki. Od 1995 do 2010 r. pracowała w eksperymentalnej pracowni w Mińsku na Białorusi, prowadzonej przez Dmitrija Vasilevica Malatkova. Zajmuje się grafiką, malarstwem, rysunkiem, ilustracją, książką artystyczną, tkaniną unikatową, obiektem, projektowaniem ubioru, scenografią, instalacją. W latach 2002 – 2014 pracowała jako asystent (od 2011 jako adiunkt) w Katedrze Grafiki Warsztatowej na Wydziale Grafiki warszawskiej ASP. W 2007 roku uzyskała tytuł doktora sztuki w dziedzinie sztuk plastycznych w dyscyplinie artystycznej sztuki piękne. W 2013 r. uzyskała tytuł doktora habilitowanego sztuki w
dziedzinie sztuk plastycznych w dyscyplinie artystycznej sztuki piękne. Od 2014 r. prowadzi Pracownię Druku Wypukłego i Wklęsłego w katedrze Rysunku i Malarstwa na Wydziale Rzeźby warszawskiej ASP. W 2019 r. została profesorem nadzwyczajnym.
Pokazywała swoje prace na ponad 60 wystawach indywidualnych w Polsce (m. in. w Bielsku Podlaskim, Warszawie, Krakowie, Białymstoku, Kazimierzu Dolnym, Bochni, Kielcach, Lublinie, Poznaniu, Gdańsku) oraz zagranicą (m. in. w Niemczech, Bułgarii, Francji, Holandii, Białorusi, Litwie, Ukrainie, Bośni i Hercegowinie, Norwegii, Rumunii, Mołdawii, Rosji, Czechach, Słowacji, Libanie, Japonii, Hiszpanii, Włoszech). Prezentowała swoje prace na ponad.100 wystawach zbiorowych w kraju i zagranicą. Prace znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Państwowego Muzeum w Białymstoku (Oddział w Bielsku Podlaskim), w Galerii Współczesnej Sztuki Sakralnej Dom
Praczki w Kielcach, w warszawskiej Galerii Test, w Muzeum Mirawoj Pogrebalnoj Kultury w Nowosybirsku w Rosji, w Muzeum Nonkonformizmu w Sankt Petersburgu w Rosji, w Muzeum Narodowym w Mińsku na Białorusi, w Muzeum Książki w Łodzi, w kolekcjach prywatnych w kraju i
zagranicą.
Wybrane nagrody i wyróżnienia
Nagroda Roku – GRAND PRIX konkursu ;Grafika Warszawska, Warszawa.
2003 - Nagroda w projekcie Network Baltic, Szwecja . Grand Prix w Ogólnopolskim Konkursie im. Daniela Chodowieckiego, Gdańsk.
2008- Laureatka Programu Stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego ;Młoda Polska;.
2009- Nominowana do Nagrody im. Krystiany Robb-Narbutt.
2010- Laureatka Gdańskiego Biennale Sztuki -Tożsamość miejsca, Gdańska Galeria Miejska Guntera Grassa, Gdańsk.
2012- Nominowana do Nagrody Jury 9 Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Książki KORESPONDENCJA
2019 – Nominowana do Nagrody Książka Roku 2019 Polskiej Sekcji IBBY za ilustracje do książki
„Wojtek” Wojciecha Mikołuszko (Maciej Trzebiecki – nominacja za projekt graficzny), Wydawnictwo Agora.
2019 – Wyróżnienie graficzne/ilustracje w Konkursie Polskiej Sekcji IBBY Książka Roku 2019 „Wojtek” Wojciecha Mikołuszko, Wydawnictwo Agora (Maciej Trzebiecki – projekt graficzny).
2020 – Nominacja (książka „Wojtek” W. Mikołuszko) w Plebiscycie Blogerów Książka dla Niedorosłych „Lokomotywa 2019” w kategorii OBRAZ
2020 – Nominacja książki „Wojtek” Wojciecha Mikołuszko (tekst) i Małgorzaty Dmitruk (ilustracje) – Wydawnictwo Agora, do 13 Nagrody Literackiej m. st. Warszawy w kategorii Literatura dziecięca - tekst i ilustracje.
2020 – Nominacja książki „Wojtek” Wojciecha Mikołuszko (tekst) i Małgorzaty Dmitruk (ilustracje) do 4 edycji Nagrody Żółtej Ciżemki za książkę dla dzieci i młodzieży za rok 2019. Organizatorem jest Biblioteka Kraków.
2020 – Laureatka 13 edycji Nagrody Literackiej m. st. Warszawy (wraz z Wojciechem Mikołuszko – tekst) w kategorii Literatura dziecięca i młodzieżowa – tekst i ilustracje, za książkę „Wojtek”.
Wybrane wystawy indywidualne i ważniejsze wystawy grupowe:
2000 - Wystawa grafiki „Zapiski”, Państwowe Muzeum w Białymstoku, Oddział w Bielsku Podlaskim, Ratusz, Bielsk Podlaski,
2001 - Wystawa grafiki, Willa Decjusza, Kraków
2003 -Wystawa grafiki i tkaniny unikatowej, Festiwal Kultury Polskiej Est-Ouest, Die, Francja.
2004 - Wystawa grafiki „Kadry” i tkaniny unikatowej, Instytut Polski, Sofia, Bułgaria
2005 - Wystawa malarstwa i grafiki w Galerii EM, Kollum, Holandia.
2006 - "Trylogia"; -grafik; Niebieski - instalacja video, WizyTUjąca GALERIA, Warszawa.
- Wystawa malarstwa, Galeria Sztuki Sceny Plastycznej KUL, Lublin.
- Wystawa grafiki i tkaniny unikatowej, Narodowe Muzeum Historii i Kultury Białorusi, Mińsk, Białoruś.
2008 - Wystawa grafiki i tkaniny unikatowej, Galeria ;Caminul Artei;, Bukareszt, Rumunia.
- Wystawa grafiki z lat 1999-2004, Galeria Centrul Expozitional;Constantin Brancusi, Kiszyniów, Mołdawia.
- Wystawa grafiki, Muzeum Nonkonformizmu "Pushinskaya 10", Sankt Petersburg, Rosja.
- Wystawa "Tutejsi." grafika. malarstwo. tkanina unikatowa. Centrum Kultury Zamek. Poznań.
- Wystawa; "Wdziewanki";, instalacja, obiekty, WizyTUjąca GALERIA, Warszawa.
2009 - Wystawa tkaniny unikatowej i instalacji wideo, II Międzynarodowy Festiwal Sztuki Niezależnej "Urowień Moria" z okazji 20-lecia Muzeum Nonkonformizmu "Pushinskaya 10", Galeria Manież, Sankt Petersburg, Rosja.
2010 - MAŁGORZATA DMITRUK - malarstwo, grafika, Skwer - filia Centrum Artystycznego Fabryka Trzciny, Warszawa.
2013 - „MAŁPI GAJ”, instalacja, rysunek (site - specific), tkanina unikatowa, Galeria Miejska Arsenał, Poznań.
2014 - „MAŁGORZATA DMITRUK, UL. PIŁSUDSKIEGO 6, KRYNKI”, instalacja, rysunek (site – specific), Galeria Krynki, Krynki.
2014/2015 - „Adoracja słodyczy”, instalacja, obiekty, grafika, fotografia, rzeźba, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa – wystawa grupowa.
2015 – „Wyżywienie Planety, energii dla życia”, Wystawa Światowa EXPO, obiekty/przedmioty, Mediolan, Włochy.
2015 – „Strich, Punkt, Enter. Kreska, Kropka, Wejdź”, Uniwersitat der Kunste, Berlin, Niemcy.- wystawa grupowa.
2015-2016 – „XV „Łemkowskie Jeruzalem” AUTOPORTRET POTRÓJNY. POTRIJNIJ AWTOPORTRET.,
grafika, malarstwo, obiekty, Oświęcimskie Centrum Kultury, Oświęcim, Biuro Wystaw Artystycznych, Krosno, Galeria Sztuki Współczesnej, Przemyśl – wystawa grupowa.
2016 – „Dom”, rysunek/kolaż, malarstwo, film animowany, litografia, Galeria im. Wiktora Wołkowa Akademia Supraska, Supraśl.
2016 – „Małpi Gaj”, autorska książka, litografia, Galeria Kordegarda, Warszawa.
2016 – „Nowe ilustracje”, fotografia, tkanina unikatowa, obiekty, instalacja, Galeria Arsenał elektrownia, Białystok – wystawa grupowa.
2017 – „Małpi Gaj i inne historie. Małgorzata Dmitruk”, malarstwo, grafika, Narodowe Centrum Sztuki Współczesnej, Mińsk, Republika Białoruś.
2017 – „Przepraszamy remanent”, tkanina unikatowa, zapiski, zeszyty, obiekty (site - specific), Galeria im. Ślendzińskich, Białystok.
2017 – „Życie. Instrukcja. Wystawa inspirowana twórczością Georges’a Pereca”, multimedia, obiekty, instalacje, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa – wystawa grupowa.
2017 – „Sąsiedzi wyjechali do Treblinki/Neighbours Went to Treblinka”, obiekty, fotografia, Białostocki Ośrodek Kultury/Centrum im. Ludwika Zamenhofa, Białystok – wystawa grupowa.
2018 – ZALESZANY (współautorstwo: Leon Tarasewicz, Agnieszka Arnold), instalacja, rysunek (site –
specific), film dokumentalny, Galeria Miejska Arsenał, Poznań.
2019 – „Maupounik dy inszyja historyji. Małgorzata Dmitruk” – grafika, tkanina, ubrania, animacja,
Muzeum Marka Chagalla w Witebsku, Republika Białoruś.
2020 – Wystawa ilustracji do książki „Wojtek” Wojciecha Mikołuszko, Multimedialna Biblioteka dlaDzieci i Młodzieży XXXI, Warszawa.