Katarzyna Ziętal dyrektorka CAS i Małgorzata Pankowska-Dowgiało kierowniczka
Dział Rozwoju Kompetencji Archiwistów Społecznych poniżej dzielą się swoimi wrażeniami z wizyty.
"Jesteśmy pod ogromnym wrażeniem tego miejsca. Jako pierwszą odwiedziłyśmy Krasnogrudę. To tu w roku 1989 Małgorzata Sporek-Czyżewska i Krzysztof Czyżewski, zafascynowani postacią Czesława Miłosza, przyjechali, by odwiedzić dwór, w którym poeta bywał w dzieciństwie, o którym pisał w wierszach – gdzie przeżywał pierwszą miłość i pierwsze wielkie rozczarowanie. Dwór, niegdyś letnisko, był w roku 1989 ruiną, zniszczony w czasie wojny, a także po niej. Nie mogli spodziewać się tam nikogo. A jednak kogoś spotkali. I był to Czesław Miłosz, który po wielu latach emigracji wrócił do Polski i postanowił właśnie wtedy odwiedzić to ważne dla niego miejsce. To niesamowite spotkanie było początkiem decyzji o ożywieniu tego miejsca. „Tylko nie zróbcie mi z tego muzeum” – powiedział Miłosz. Czyżewscy zrewitalizowali dwór i uczynili z niego niezwykłe, żywe miejsce. Pośród jezior i drzew znajduje się tam obecnie przepiękny, kameralny dworek z wystawą, salami warsztatowymi, kawiarnią i miejscem spotkań. Spotykają się tam kultura polska i litewska, młodzi i starsi, przedstawiciele lokalnej społeczności, intelektualiści z Polski i świata.
Niezwykły jest w Krasnogrudzie szacunek do pamięci. Nie zachowały się prawie żadne dokumenty odnośnie wyglądu dawnego letniska. Okoliczni mieszkańcy zapytani o wspomnienia związane z wyglądem dworu, na początku również nic nie pamiętali. Kiedy jednak przyjechali na miejsce, okazało się, że uruchamia się proces przypominania. To na podstawie wspomnień lokalnej społeczności dwór został odbudowany. Wszystko to, czym fascynował się Miłosz, jest w tym miejscu obecne – natura, wartości humanistyczne, dialog międzykulturowy, otwartość na drugiego człowieka.
Sejneńskie archiwum i biblioteka, składające się z wielojęzycznych zbiorów na temat dziedzictwa kulturowego narodów Europy Środkowo-Wschodniej, są owocem trzydziestoletniej pracy Pogranicza. Najwspanialej chyba ideę archiwum społecznego oddaje projekt Silva Rerum. Na wzór dawnych ksiąg – almanachów rodzinnych, poproszono mieszkańców wiosek wokół Krasnogrudy o podzielenie się fotografiami, dokumentami, opowieściami o historii i wydarzeniach z dawnego życia regionu polsko-litewskiego. Na bazie projektu stworzono minimalistyczną, ale zapierającą dech w piersiach, wystawę.
Dziękujemy Małgorzacie Sporek-Czyżewskiej współzałożycielce Ośrodka „Pogranicze-sztuk, kultur, narodów” w Sejnach za wspaniałe przedstawienie idei tego miejsca. Dziękujemy Agacie Szkopińskiej, wieloletniej opiekunce zbiorów za pokazanie dorobku Pogranicza w Krasnogrudzie i Sejnach oraz za chęć współpracy przy działaniach archiwalnych. Dziękujemy Staszkowi Czyżewskiemu za oprowadzenie po wystawie „Miłosz | Szukanie Ojczyzny”.
Obejrzyjcie również film z Małgorzatą Sporek Czyżewska, w którym dzieli się historią Pogranicza. Materiał powstał w związku z zeszłorocznym Kongresem Archiwów Społecznych
https://tinyurl.com/yc74w9mm
