Trakt Krasnogrudzki
Trakt Krasnogrudzki jest transgranicznym programem edukacyjnym skierowanym do młodzieży szkolnej po polskiej i litewskiej stronie dawnej granicy, a także do młodych związanych z regionem. Wiedzie z Miłoszowej Krasnogrudy przez wielokulturowe wioski, opisywane w jego wierszach, przez miasto Sejny na Litwę, do miejsc związanych z życiem i twórczością Czesława Miłosza.
Jedna warstwa programu dotyczy miejsca, Krasnogrudy – z tradycją dworu, jego etosem, historią i tragicznymi losami w XX wieku, druga natomiast to konkretne działania służące przywracaniu pamięci dworu, jego mieszkańców, rodziny Miłosza. To także codzienna praca i spotkania z mieszkańcami regionu i wsłuchiwanie się w ich losy. Wątek pracy z młodzieżą koncentruje się nad widowiskiem teatralnym przywołującym świat Miłosza, a wspólne polsko-litewskie programy przywołują tradycje Wielkiego Księstwa Litewskiego i wpisują je w szeroki kontekst współczesnej, jednoczącej się Europy.
Miejscem realizacji projektu jest dwór w Krasnogrudzie, który należał kiedyś do rodziny Czesława Miłosza. Tutaj, przy granicy polsko-litewskiej, przyszły noblista spędzał w latach 30. wakacje, pisał wiersze i doświadczał ważnych inicjacji życiowych.
Podczas projektu grupa młodzieży z Polski, Niemiec, Litwy, Białorusi i Ukrainy pracowała na rzecz przywrócenia temu miejscu pamięci i życia. Z inicjatywy Fundacji Pogranicze w odbudowanym dworze w Krasnogrudzie ma powstać Międzynarodowe Centrum Dialogu.
Uczestnicy “Traktu Krasnogrudzkiego” prowadzili badania architektoniczne starych piwnic, budowali instalacje rzeźbiarskie w przestrzeniach zabytkowego parku oraz poznawali wielokulturowe tradycje regionu poprzez fotografowanie i pisanie reportaży. Warsztaty i wykłady prowadzili m.in. Andrzej Strumiłło, Egidijus Aleksandravicius, Siarhiej Dubawiec, Wojciech Tochman, Rafał Winiewicz, Marek Skorupski, Wiesław Szumiński, Wojciech Szroeder i Krzysztof Czyżewski.
Prowadzącą projekt jest Małgorzata Sporek-Czyżewska. Projekt zrealizowano w teminie 9 - 23 września 2007.
16 lipca 2005 r. rozpoczęła pracę grupa młodzieży polskiej i litewskiej, która przybyła do krasnogrudzkiego dworu. W jednej z jego części została zorganizowana wystawa i sala filmowa. W drugiej zamieszkała młodzież. To początek przedsięwziecia noszącego nazwę "Trakt Krasnogrudzki".
Krasnogruda to popadły w ruinę i otoczony zapuszczonym parkiem dwór, malowniczo położony na brzegu jeziora Hołny-Meyera, blisko granicy polsko-litewskiej. Od Sejn oddalony jest o 7 km. Można dojechać do niego przez Żegary i potem przez wioskę Krasnogruda, albo też skręcając w Ogrodnikach z drogi prowadzącej do przejścia granicznego.
Historia dworu jest niezwykle ciekawa, a szczególnego znaczenia dodaje jej fakt bliskich związków z tym miejscem Czesława Miłosza. Przed wojną dwór był własnością jego rodziny od strony matki, Weroniki Kunat. Przebywał w nim często w okresie młodości, pisał wiersze, doznawał miłosnych i życiowych wtajemniczeń, a po latach emigracji niejednokrotnie tu powracał.
Od roku dzierżawcą dworu wraz z otaczającym parkiem jest "Pogranicze". Przygotowany jest już projekt gruntownej renowacji dworu i rewitalizacji jego otoczenia. Planowane jest utworzenie Międzynarodowego Centrum Dialogu w Krasnogrudzie. Istnieje szansa, że już wkrótce rozpocznie się pierwszy etap inwestycji, wspieranej ze środków Unii Europejskiej i Ministerstwa Kultury.
Zanim to jednak nastąpi dwór w Krasnogrudzie ożyje już tego lata, w miesiącach lipcu i sierpniu. Stanie się tak za sprawą projektu "Trakt Krasnogrudzki", realizowanego przez działającą przy "Pograniczu" Klasę Dziedzictwa Kulturowego, prowadzoną przez Małgorzatę Sporek-Czyżewską i Wojciecha Szroedera. Ponad 20-osobowa grupa młodzieży polskiej i litewskiej zamieszkała we dworze i dokona w nim wielkiego sprzątania i podstawowych prac renowacyjnych, a także poznawać będzie jego historię oraz uczestniczyć w rozmaitych warsztatach twórczych.
Dwór w Krasnogrudzie zostanie otwarty zarówno dla okolicznych mieszkańców jak i dla przybyszów ze świata. Odbywać się będą w nim wystawy fotograficzne, koncerty i biesiady. Młodzież będzie pełnić w dworze dyżury i służyć zwiedzającym informacją o historii tego miejsca i ludziach z nim związanych. Mieszkańcy okolicznych wiosek – Krasnogrudy, Żegar, Dusznicy, Sztabinek, Ogrodnik – zapoznają się z planami odrodzenia tego miejsca i możliwościami współpracy przy jego nowym zagospodarowywaniu.
Oto wybrane działania w ramach programu "Trakt krasnogrudzki":
- Kufer Krasnogrudzki – od 10 lipca - gromadzenie pamiątek, dokumentów, fotografii związanych z dworem; dokumentowanie rozmów z członkami rodzin Miłoszów, Lipskich, Lipińskich i in. Oraz ze starszymi mieszkańcami okolic Krasnogrudy; świadectwa literackie, opowieści i legendy. Prowadzenie Małgorzata Sporek-Czyżewska
Zebrany materiał zostanie wykorzystany w następujących formach:- a) posłuży sporządzeniu dokumentacji miejsca,
- b) umożliwi przygotowanie wystawy w Białej Synagodze w sierpniu 2005,
- c) pomoże w przygotowaniu koncertu - wspólnego wieczoru muzyki i śpiewu w dniu 17 lipca 2005, na który zostaną zaproszeni okoliczni mieszkańcy.
- d) może dać zalążek muzeum w Krasnogrudzie
- Przyszłość Krasnogrudy - wystawa projektów i rysunków architektonicznych Rafała Winiewicza
- Powrót Miłosza – 13 lipca, środa, godz. 18 - opowieść Krzysztofa Czyżewskiego o micie powrotu w odniesieniu do życia i twórczości Czesława Miłosza oraz o jego szczególnym związku z Krasnogrudą
- Gościna we dworze – 16 lipca, sobota, godz. 15 - spotkanie we dworze z mieszkańcami okolicznych wiosek; pieśni, wspomnienia i rozmowy przy wspólnym poczęstunku
- Biesiada Krasnogrudzka – 17 lipca, niedziela, od godz. 18 - złożą się na nią:
- Wystawy fotografii - otwarcie trzech wystaw fotograficznych we dworze:
- "Powroty" – wystawa dokumentująca powroty Czesława Miłosza do Polski
- "Album Krasnogrudzki" – wystawa starych fotografii związanych z Krasnogrudą
- "Mój brat" – fotografie z archiwum Andrzeja Miłosza; towarzyszyć im będą projekcje filmów autora
- Muzyka klezmerska we dworze – koncert Kapeli Klezmerskiej Teatru Sejneńskiego
- Przestrzeń i miejsce – 17-24 lipca - warsztat prowadzony przez architekta Rafała Winiewicza
- Księga Krasnogrudy i okolic – 17-28 lipca - warsztat prowadzony przez Juratę Račinskaite z Wilna
- Przechodziświaty – 25 lipca-4 sierpnia - warsztat prowadzony przez Cynę i Erwina Schenkelbachów z Jerozolimy. Pomysł narodził się Jerozolimie, a związany jest z dziwnymi figurami, przypominającymi strachy na wróble, strzegące pól uprawnych w Palestynie. Te figury zostały nazwane "Przechodziświatami". Podobne chcielibyśmy zbudować w gospodarstwach wokół Krasnogrudy. W przedsięwzieciu będzie uczestniczył Erwin Schenkelbach, fotografik z Izraela, ur. w 1929 r. w Drohobyczu, pamiętający Bruno Schulza i jego żona Cyna. Figury powstaną z materiałów z danego gospodarstwa. W każdej z nich będzie zapisane imię miejsca. Na czas zimy "Przechodziświaty" w pochodzie przejdą do Białej Synagogi w Sejnach i będą dramatis personae spektaklu zimowego. Na wiosne przyszłego roku wróciłyby do Krasnogrudy.
- Mistyka przestrzeni - 29 lipca – 5 sierpnia - warsztat fotografii prowadzony przez Stanisława Wosia
- Mali Chasydzi Jerozolimy – 2 sierpnia, wtorek, godz. 17, Galeria "Papuciarnia", Sejny - wernisaż wystawy fotografii Erwina Schenkelbacha
- 14 sierpnia 2005 roku o godz. 17.30 we dworze w Krasnogrudzie spotkanie z poezją Czesława Miłosza, z pieśniami polskimi i litewskimi oraz wspomnieniami. Poprzedzone będzie ono Mszą św. w pierszą rocznicę śmierci Poety, odprawioną w kościele w Żegarach o godz. 16.00.
- Brama - to działania włączone w projekt Gra Szklanych Paciorków. Brama jest elementem tej gry. Chodzi o stworzenie trwałych obiektów materialnych, które wpiszą się w to miejsce. Powstaną cztery bramy, jako karty gry, księgi: brama dworu, brama miasteczka, brama w przestrzeń (na jezioro), brama w miejscu, gdzie w przyszłości stanie Wieża.
