Tratwa Muzykantów - Nowa Generacja, CD
- Orkiestra Klezmerska Teatru Sejneńskiego
- Mikołaj Trzaska i Orkiestra Tratwy Muzykantów
- Raphael Rogiński
- Nefesh
- Nefesh i Orkiestra Tratwy Muzykantów
- Ha-Tichona
- Paul Brody i Orkiestra Tratwy Muzykantów
- Paul Brody, Raphael Rogiński, Mikołaj Trzaska, Steve Swell, Mark Sanders, Olie Brice, Peter Ole Jorgensen, Paweł Szpura
- Orkiestra Tratwy Muzykantów
- Mikołaj Trzaska
Nagrania odbyły się w czerwcu 2010 r. w Sejnach.
Zarejestrował DUX
Miks & Mastering Tadeusz Mieczkowski
Projekt graficzny Macio
Fotografie: Marek Skorupski
TIKKUN (DVD)
reżyseria Kuba Kossak
realizacja Małgorzata Sporek-Czyżewska, Wojciech Szroeder
zdjęcia, montaż, korekcja barwna Kuba Kossak
pomoc montażowa Piotr Szmagaj
dźwięk na planie Patrycja Rewerska
udźwiękowienie Marcin Lenarczyk
tłumaczenie Piotr Maj, Piotr Kaliński
Abraham Sutzkever, z cyklu „Pieśni z dziennika”, przełożył Krzysztof Czyżewski
kontakt: Michał Moniuszko, michal@pogranicze.sejny.pl
Zapis dokumentalny projektu Fundacji Pogranicze "Tratwa Muzykantów - Nowa Generacja", który odbył się w czerwcu 2010 roku w Sejnach. “Tratwa muzykantów” to spotkanie świata kultury żydowskiej z jej nowoczesnymi kontekstami i wcieleniami. Gospodarzami tego muzycznego projektu jest młodzież skupiona w zespole Orkiestry Klezmerskiej Teatru Sejneńskiego. Czwarta już edycja tego spotkania zbudowana jest na wektorze podróży. Symbolicznie wyraża go sformułowanie „nowa generacja”. Odnosi się ono do niezwykle ciekawego zjawiska kulturowego, które można by nazwać nową muzyką żydowską rodzącą się w Europie. Trwający ponad dwie dekady proces transmisji kulturowej, której kierunek wyznaczał umownie wektor Nowy Jork – Sejny i w który wpisywały się poprzednie edycje „tratwy”, zaowocował powstaniem nowych nurtów poszukiwań artystycznych na rodzimym gruncie europejskim. Koryfeuszami tej „nowej generacji” są muzycy, często o korzeniach żydowskich choć niekoniecznie, oddani twórczym eksploracjom na pograniczu żydowskich tradycji kulturowych (klezmerskiej, sefardyjskiej, chasydzkiej i in.) i bardzo nowoczesnych form muzycznych, nie stroniących od eksperymentu, elektroniki czy improwizacji free jazzowych. To właśnie oni byli przewodnikami podróży do nowego brzegu, ku któremu kurs wzięła „tratwa muzykantów”.
Udział wzięli:
NEFESH (hebr. dusza) to projekt powstały z inicjatywy Raphaela Rogińskiego, poświęcony tradycji muzycznej Żydów sefardyjskich, głównie z regionu północnej Grecji i Turcji. Udział w nim biorą muzycy nie tylko z różnych kultur etnicznych ale i muzycznych, co owocuje połączeniem sefardyjskiej muzyki źródłowej i współczesnego free jazzu. Tradycyjne instrumenty towarzyszą elektrycznym, co ułatwia podejście do tradycji jako części kultury współczesnej. Natomiast oryginalne pieśni tworzone do tekstów kabalistycznych odzwierciedlają wyjątkowość Imperium Otomańskiego jako regionu o wyjątkowej tolerancji dla innych kultur.
Raphael Rogiński Od trzynastego roku życia gra na gitarze elektrycznej. Wykształcony jazzowo i klasycznie, edukację uzupełniał o muzykologię i etnomuzykologię. W swojej twórczości łączy improwizację jazzową i bluesową z muzyką etniczną i ludową. Jest liderem dwóch projektów rozwijających jego zainteresowania związane z kulturą żydowską: „Shofar” i „Cukunft”. Równolegle jest zaangażowany w przedsięwzięcia związane ze światową sceną nowego jazzu, a jego kompozycje są wykorzystywane w filmie i teatrze.
Tahir Palali – muzyk-samouk, który rozpoczął swe życie muzyczne jako siedmiolatek od gry na baglamie. Jego zainteresowania obejmują pieśni anatolijskich Alewitów i Bektaszów. Rozpoczął grę w „Cemie” akompaniując słynnym Dede i Dertli Divani. Opanował również technikę gry na kopuzie. Od szesnastego roku życia mieszka w Londynie, dzięki czemu włącza do swej twórczości muzykę zachodnią. Współpracował z Owenem Lloydem Williamsem i Ozanem Toprtakiem. Obecnie pracuje jako aranżer i nagrywa w studiach Hijaz w Londynie.
Peter Ole Jorgensen – centralna postać duńskiej sceny muzycznej, kreatywny perkusista i właściciel wytwórni płytowej Ninth Word Music. Skomponował muzykę do ponad 30 baletów, filmów i przedstawień, a sam wydał ponad 40 płyt. Współpracował z takimi artystami jak Fred Frith, David Moss, Phil Minton, Frank Lowe. Obecnie komponuje dla Davida (Pere Ubu) Thomasa. Jest laureatem wielu nagród za swoją twórczość kompozytorską.
Cigdem Aslan – Cigdem urodziła się w Stambule, śpiewa po turecku, kurdyjski, grecku, ladino i w kilku innych językach. Zawsze kochała śpiew i stanowił on integralną część jej życia rodzinnego. Będąc studentką literatury angielskiej na Uniwersytecie w Stambule, zaczęła studiować i wykonywać rebetiko, muzykę sefardyjską, kurdyjską oraz innych tureckich mniejszości etnicznych w uniwersyteckim zespole Istanbul University Music Club Band. W 2003 przeniosła się do Londynu gdzie studiowała muzykę na Goldsmith University. Cigdem rozszerza swój repertuar i umiejętności uczestnicząc w różnych warsztatach muzycznych, takich jak warsztat śpiewu bułgarskiego czy klasycznej muzyki tureckiej. Jej unikalna skala głosu – a mało jest osób, które brzmią autentycznie w tak wielu różnych językach i stylach regionalnych – uczyniła z niej poszukiwaną wykonawczynię wśród wielu różnych londyńskich zespołów. W 2008 rozpoczęła współpracę z She’Koyokh, z którym koncertowała na wielu scenach Wielkiej Brytanii i Europy.
HA-TICHONA - projekt zainicjowany przez Mikołaja Trzaskę, gdzie muzycy podejmują wyzwanie naturalnego połączenia brzmień muzyki chasydzkiej z ideą jazzu free improv. Celem jest próba ożywienia tradycyjnego żydowskiego muzykowania, które było drogą do osiągnięcia doświadczenia religijnego przeżywanego na równi przez muzyków i słuchaczy. Ta improwizacja jazzowa zainspirowana chasydzkimi melodiami zmierza do wywołania stanów mistycznych, a tym samym przywraca muzyce jej pierwotną rolę – łączenie społeczności w przeżyciu religijnym.
Mikołaj Trzaska – urodzony w Gdańsku, saksofonista, klarnecista basowy i kompozytor, wyrósł na gruncie yassu – artystyczno-społecznego ruchu, który na przełomie lat 80. i 90. zbuntował się przeciw skostnieniu polskiego jazzowego środowiska. Wraz z Tymonem Tymańskim oraz grupą kilku innych wolnych od wszelkiego doktrynerstwa muzyków, zmienili oblicze polskiej muzyki jazzowej. Trzaska był współzałożycielem najważniejszej formacji yassu – legendarnej Miłości oraz równie kreatywnego Łoskotu. Choć impet yassu wygasł wiele lat temu, stał się czołową postacią krajowej sceny improwizowanej. Po okresie yassowym, nagrał kilka skupionych i wyciszonych płyt z sekcją braci Olesiów. Akompaniował także poetom – Świetlickiemu i Andruchowyczowi, tworzy projekty muzyczno-literackie z Andrzejem Stasiukiem. Dziś jest liderem, międzynarodowego tria Volumen, członkiem m.in: Resonance – Kena Vandermarka, Magic – Joe McPhee czy tria Shofar z Raphaelem Rogińskim i Maciem Morettim – wykonujacego muzykę żydowską. Przede wszystkim jednak realizuje się na gruncie radykalnego współczesnego jazzu free. Nagrał około trzydziestu płyt.
Steve Swell – nowojorski artysta znany ze współpracy z wieloma artystami miejscowej sceny alternatywnej i mainstreamu. Zdobył nagrodę Puzonisty Roku 2008 nadaną przez Jazz Journalists Association oraz został wybrany Puzonistą Roku 2008 i 2009 przez argentyński magazyn „El Intruso”. Ma na swoim koncie 25 płyt i współudział w nagraniu 90 albumów innych artystów. Koncertuje i prowadzi warsztaty na całym świecie.
Mark Sanders – przedstawiciel londyńskiej sceny jazzowej, od lat 90. współpracujący w sekcji rytmicznej z Paulem Rogersem. Zaczął koncertować i nagrywać m.in. z zespołami Evana Parkera i Eltona Deana, Georgiem Grawe, Hellene Labarierre, a także w ramach projektów wytwórni NATO z muzykami indiańskimi, hiszpańskimi i marokańskimi. Nagrywa z zespołami dub-rockowego basisty Jah Wrobble’a, Ronnie’m Drew z „The Dubliners” i latynoskimi muzykami z „Molam Lao”. Długoletnie zainteresowanie muzyką elektroakustyczną zaowocowało współpracą z Patem Thomasem, Johnem Wallem, Springheel Jackiem. Jest autorem ponad 100 płyt i gościnnie udziela się jako instruktor wolnej improwizacji w Królewskiej Akademii Muzycznej.
Olie Brice – jazzowy improwizator, którego odwiecznym marzeniem było grać na kontrabasie. Znany ze współpracy z takimi muzykami jak Evan Parker, Paul Dunmall, Mark Sanders czy Steve Noble. Gra muzykę klezmerską oraz bałkańską. Obecnie muzykuje z takimi zespołami jak „Oi Va Voi”, „Shekoyakh”, „The Magic Trombolinos”.
ORAZ
Paul Brody – światowej sławy trębacz i kompozytor wychowany w Kalifornii w rodzinie kultywującej bogate i różnorodne tradycje muzyczne: od Schumanna i Strawińskiego po „The Beatles” i „The Ventures”. Studiował klasyczną trąbkę, kompozycję i twórczość literacką na uniwersytecie w Bostonie. Brał udział w europejskim tournée broadwayowskiego show Duka Ellingtona „Sophisticated Ladies”. Koncertował z takimi gwiazdami jak Barry White, David Moss, Steve Bernstein, Anthony Coleman, Carlom Bica. Od lat 90. mieszka i tworzy w Berlinie. Przy wsparciu Berlin Arts Council i wytwórni Tzadik nagrał wraz z zespołem „Paul Brody’s Sadawi” eksperymentalną muzykę klezmerską, która zdobyła popularność na licznych festiwalach, m. in. Krakowskim Festiwalu Kultury Żydowskiej, co zaowocowało współpracą z takimi gwiazdami sceny klezmerskiej jak Frank London, David Krakauer, Theodore Bikel, Michael Alpert, Josh „Socalled” Dolgin. Występuje gościnnie jako solowy trębacz na najbardziej prestiżowych scenach Europy, angażuje się w projekty filmowe i teatralne. Zainspirowany muzykowaniem z własnymi dziećmi komponuje i wydaje cieszące się uznaniem i popularnością płyty z piosenkami dla dzieci.
Paweł Szpura - Wspaniały perkusista i improwizator, współpracował z Tomaszem Dudą, Mikołajem Trzaską, Adamem Gzyrą, Rafaelem Rogińskim, Wacławem Zimplem… Jest także członkiem zespołu Cukunft.
Orkiestrę Klezmerską Teatru Sejneńskiego tworzą młodzi ludzie związani z Fundacją i Ośrodkiem „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach, które to instytucje w swojej pracy edukacyjnej i artystycznej odwołują się do wielokulturowego dziedzictwa Europy Środkowowschodniej. Orkiestra powstała kilkanaście lat temu w trakcie pracy nad teatralną inscenizacją „Dybuka” Szymona An-skiego. Od tego czasu trwa fascynująca przygoda młodych ludzi z pogranicznych Sejn z muzyką klezmerską. Dzisiaj to już kolejne pokolenie sejneńskich muzykantów. Wielu młodych w Sejnach miało już okazję wtajemniczać się w sekrety muzyki klezmerskiej. Ciągle dochodzą nowi, młodsi, zajmując miejsce odchodzących w dorosłe życie kolegów. Zmienia się też instrumentarium zespołu. Krakowski Festiwal Kultury Żydowskiej, na którym Sejneńczycy kilkakrotnie byli obecni przyniósł bliskie muzyczne więzi z wybitnymi klezmerami zza oceanu: Davidem Krakauerem, Michaelem Alpertem, Deborą Strauss, Jeffem Warschauerem, Stuartem Brotmanem, Frankiem Londonem, Paulem Brody’m. Z tych przyjaźni zrodziło się muzyczne spotkanie: „Tratwa Muzykantów – pomiędzy Nowym Jorkiem a Sejnami”. W żywej muzycznej przestrzeni spotkali się mistrzowie muzyki klezmerskiej z Ameryki, potomkowie żydowskich emigrantów z Europy z młodymi muzykantami z Polski, Ukrainy, Białorusi, Rumunii, poszukującymi inspiracji w zamilkłej w Europie muzyce żydowskiej.
Muzyka klezmerska brzmi w Sejnach w Białej Synagodze niemalże na co dzień. Letnie koncerty gromadzą szeroką publiczność i wrosły już w krajobraz sejneńskich wydarzeń kulturalnych. Orkiestra klezmerska dla młodych z Sejn jest doświadczeniem, które czasem prowadzi dalej i wpływa na wybory oraz staje się ścieżką życia.
Dzisiaj sejneńscy muzykanci zasilają warszawską scenę muzyczną, grają w najciekawszych formacjach, tworzą własne inicjatywy muzyczne. Spotkania z Mikołajem Trzaską i Rafaelem Rogińskim wybitnymi muzykami młodego pokolenia poszukującymi inspiracji w muzyce żydowskiej, którzy w ciągu ostatnich dwóch lat odwiedzali „Sejneńską Spółdzielnię Jazzową” zaowocowały nową edycję „Tratwy Muzykantów”.
Zespół wystąpił w składzie: Sylwia Olszewska – trąbka, Marta Gołkowska – trąbka, Dominika Korzeniecka – perkusja, Bartek Bizio – sakshorn altowy, Rafał Dziemitko – puzon suwakowy, Karol Dziemitko – trąbka, Patryk Masłowski – puzon wentylowy, Piotr Janiec – tuba, Kacper Szroeder – pierwsza trąbka, Maciej Soroko – puzon suwakowy, Marcin Dąbrowski – trąbka, Stanisław Czyżewski – kontrabas, Michał Moniuszko – kontrabas, Tomasz Stawiecki - klarnet, Małgorzata Sporek-Czyżewska – śpiew, Wojciech Szroeder – akordeon, prowadzący zespół.
Michael Steinlauf – urodzony we Francji, mieszkający w Stanach potomek ocalałych z Zagłady polskich Żydów. Wykładowca i profesor nadzwyczajny historii w Gratz Collage. Doktorat z judaistyki otrzymał na Uniwersytecie Brandeis. Wykłada i pisze o stosunkach polsko – żydowskich i kulturze żydowskiej w Europie Wschodniej. Płynnie mówi w jidysz i po polsku. Polskę odwiedza jako kierownik projektu Muzeum Holocaustu w Stanach Zjednoczonych, stypendysta Fulbrighta i starszy konsultant warszawskiego Muzeum Historii Żydów Polskich. Uczestniczy też w badaniach Instytutu YIVO (Institute For Jewish Research). Jego artykuły na temat teatru i kultury żydowskiej w Europie Wschodniej zostały przetłumaczone na hebrajski, polski, niemiecki i włoski. Jest redaktorem XVI tomu “Polin: Studies in Polish Jewry” (2003), autorem książki Bondage to the Dead: Poland and the Memory of Holocaust (1997; wyd. pol. Pamięć nieprzyswojona, 2001). Redaguje również sekcję teatralną YIVO Encyclopedia of Jewish Life in Eastern Europe.
