Zaproszeni goście – teoretycy społeczni z Polski i zagranicy – stawali przed wyzwaniem zinterpretowania metamorfoz, którym podlegają Polska, Europa i świat, a także przewidywaniem czekających nas możliwych zwrotów, które dokonują się w społecznej i politycznej wyobraźni współczesności.
Tytuł wykładu Krzysztofa Czyżewskiego „Obcowanie. Rzecz o wymknięciu się zasadzie przeciwieństwa, z udziałem dwóch mnichów, kobiety nad brzegiem rzeki, lekarza i filozofa”,
[w:] Przesilenie. Nowa kultura polityczna Redakcja: Jacek Kołtan, Gdańsk 2016; seria: Idea Solidarności. Teoria Solidarności.
O KSIĄŻCE
Zjawisko mobilizacji społecznych, przeradzających się albo w ruchy społeczne, albo w nowe byty polityczne, głęboko przeobraziło polityczną kulturę drugiej dekady XXI wieku. Przesilenie jest właśnie próbą interpretacji tego momentu. Autorami esejów są m.in. Ulrich Beck, Alain Touraine, Jadwiga Staniszkis, David Ost, Ryszard Bugaj, Elżbieta Matynia, Marek Cichocki i Ireneusz Krzemiński.
Zgromadzone w pierwszej części eseje przedstawiają problem nowych mobilizacji społecznych, które przedefiniowały współczesną sytuację polityczną na świecie i wskazują na konieczność tworzenia nowej teorii społecznej, która byłaby w stanie opisać zachodzące na naszych oczach przemiany. Część druga opowiada o Polsce czasu przesilenia, poświęcając uwagę dziedzictwu polskiej Solidarności i konsekwencjom transformacji ustrojowej po upadku komunizmu. W części trzeciej autorzy podejmują pytanie o to, w jaki sposób kształtowana jest dziś przestrzeń społecznych relacji, poczynając od świata polityki, poprzez przestrzenie miejskie, na egzystencjalnym doświadczeniu współbycia kończąc.
Obecnie staliśmy się tak konserwatywni, że trzymamy się starych kategorii, starych przyzwyczajeń, zamiast w nowy sposób patrzeć na otaczający świat. Potrzeba nam nowego paradygmatu – odejścia od narodowego punktu widzenia, nawet wówczas, gdy nie jest to punkt widzenia o charakterze nacjonalistycznym. Nawet jeśli nie jesteśmy nacjonalistami, nasza socjologia i tak musi otworzyć się na wielką siłę przemian, których doświadczamy.
Ulrich Beck
Rzadziej zwraca się uwagę na inny wymiar naszej sytuacji – obcość kulturową i intelektualną naszego kraju. I to nie tylko wobec Europy Zachodniej, ale również – w Europie Środkowo-Wschodniej. | Obecny kryzys Europy ma wiele aspektów. Ten w wyobraźni (z odmiennym przeżywaniem siebie i świata niż wspólnota, do której aspirujemy) jest głębszy. Bo jego przezwyciężenie nie może polegać na odrzuceniu własnej tradycji, ale na jej zrelatywizowaniu do historii. I poznaniu się innych tradycji. Także po to, żeby lepiej zrozumieć własną swoistość.
Jadwiga Staniszkis
Ta klasyczna socjologia, która przyniosła wielkie dzieła i przez przeszło wiek odgrywała bardzo ważną rolę w historii intelektualnej, jest w moim mniemaniu skończona. | Dlaczego? Z ważnego rzeczywistego powodu: dominującą cechą naszej epoki jest globalizacja. | Dzisiaj stawką jest to, czy siła organizacji technologicznych, ekonomicznych i finansowych może zostać zrównoważona, ograniczona, a nawet podporządkowana tym, którzy rozpoznają siebie jako istoty obdarzone prawami.
Alain Touraine
W załączniku
Wstęp i spis treści
Tekst Krzysztofa Czyżewskiego