Galeria Domu Pogranicza
6 grudnia 2013 (piątek), g.18.00
Wernisażowi towarzyszyła prezentacja Krasnogrudzkiej Pracowni "Muzyka Miejsca - Sutartines"
Dom Pogranicza w Sejnach, g.19.00, wstęp wolny
Wystąpił zespół Muzyki Miejsca oraz Emiter (elektronika), Justinas Važnevičius (bas), Kacper Szroeder (trąbka, flugelhorn), Patryk Masłowski (puzon, elektroakustyka), Michał Moniuszko (mandolina).
O słodkie drzewo życia. Historia o litewskich krzyżach
Pociągi i trolejbusy mieszczą nie tylko walizki i niosących je podróżnych. Niektórzy podróżni nie mają walizek, zawsze noszą za to ze sobą swoje historie – krótkie i długie, lekkie i trudne do udźwignięcia.
Tych historii nie widać, ale one tam są, jedne bliżej powierzchni, inne schowane głęboko. Czasem wystarczy decyzja podjęta w okamgnieniu – zagadnąć mijanego nieznajomego o twarzy ni to śpiącej, ni to drewnianej, a potem po prostu się wsłuchać, pozwolić, by jedna historia pociągnęła za sobą kolejną, dowiedzieć się wszystkiego.
Krzyże też są z drewna i też opowiadają historie. Jedną z nich usłyszałam w 2008 r. Tak powstała wystawa zatytułowana „Drzewo życia. Rzeźbienie krzyży i ich symbolika na Litwie” .Ręce, które tę wystawę wymuskały, wysłały ją w świat, by niosła historie tych, co tworzyli i kochali figury Chrystusa Frasobliwego.
/Rūta Ambrasūnienė „Saldus medi gyvenimo“ (O, słodkie drzewo życia.)/
Rzeźbienie krzyży na Litwie, to coś więcej niż rzemiosło w tradycyjnym rozumieniu tego słowa i nie oznacza wyłącznie czynności polegającej na wykonaniu krzyża. Jest to synkretyczny fenomen z kręgu kultury ludowej, mieszczący w sobie całą historię tradycyjnej rzeźby drewnianej - od początku do końca: idea, wybór miejsca, wybór mistrza, cały proces twórczy, stawianie krzyża, jego poświęcenie, odwiedzanie, odbywające się wokół niego uroczystości, wreszcie spalenie zniszczałego krzyża i zastąpienie go nowym. Odznaczające się różnorodnością form litewskie krzyże, kapliczki przydrożne na słupie, kapliczki z zamieszkującymi je figurkami świętych wykraczają poza pojęcie małych form architektury religijnej, zaś szczególny status nadaje im ludzka wiara, przejawiająca się w obrzędach i zwyczajach. Z powodu żywotności, twórczej dojrzałości i szczególnej roli, jaką obecność krzyży odgrywa życiu człowieka jako jednostki i w życiu wspólnoty, litewska sztuka rzeźbienia krzyży w 2001 r. znalazła się wśród 19 zjawisk, uznanych za Arcydzieła Ustnego i Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości, a pod koniec 2008 r. została wpisana na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości.
Otwarcie wystawy grafik „Drzewo życia. Rzeźbienie krzyży i ich symbolika na Litwie” | Filharmonia Warmińsko-Mazurska w Olsztynie | 27.08.2013
Wystawa została przygotowana przez Litewski Komitet ds. UNESCO oraz S.A. „Ekspobalta” we współpracy z Litewskim Muzeum Narodowym, Litewskim Centrum Kultury Ludowej oraz Stałym Przedstawicielstwem Litwy przy UNESCO, przy wsparciu Funduszu na Rzecz Kultury (Kultūros rėmimo fondas) i MSZ Litwy. W 2008 r. była eksponowana w siedzibie UNESCO w Paryżu, w 2010 r. w Nowym Jorku, w 2012 r. – w Rzymie, Genui i Amsterdamie.
Fragmenty wystawy wciąż wędrują po świecie, zaś refleksje, które zrodziły się podczas jej przygotowywania, znalazły odzwierciedlenie w wydanej przez Litewski Komitet ds. UNESCO książce „Saldus medi gyvenimo” („O słodkie drzewo życia”), autorstwa Rūty Ambrasūnienė. Książka ma formę dziennika. Autorka dzieli się w niej swoimi osobistymi przeżyciami, związanymi z tradycją sztuki rzeźbienia krzyży.
O wystawie w mediach:
- Minister Klimczak o niematerialnym dziedzictwie kultury
- Wernisaż wystawy „Drzewo życia. Rzeźbienie krzyży i ich symbolika na Litwie” - o Olsztyńskim wernisażu 27 sierpnia 2013
- Drzewo życia. Rzeźbienie krzyży i ich symbolika na Litwie – nowa wystawa w Domu Pogranicza
- Krzyże na wystawach, Polskie Radio Białystok, 15 grudnia 2013
- Materiał filmowy z "Obiektywu" w TVP Białystok, 18.01.2014
