Tak, to Dziadkowie byli – strażnikami starego porządku świata i naszymi przewodnikami duchowymi. To oni wprowadzali nas w prawdziwe pogranicze, w jego tajemny elementarz, z nowymi dla nas pojęciami odnoszącymi się do skomplikowanej historii miejsca, kultury, religii, czy wreszcie sąsiadów. Ze wsłuchiwania się w ich opowieści, z rozmów o przeszłości i tradycjach miasteczka powstawały m.in. Kroniki Sejneńskie i Filmowe Kolekcje filmów animowanych „ Opowieści Pogranicza” .Tak samo ”Sejneńska talia kart”, gra historyczna dla dzieci i młodzieży jest wynikiem wielu spotkań w najstarszymi i czerpania z ich pamięci.
Dzięki wspomnieniom najstarszych mieszkańców wiosek : Dusznicy, Żegar i Krasnogrudy mogliśmy odtworzyć historie dworu w Krasnogrudzie i jego dawnych mieszkańców, bliskiej rodziny Czesława Miłosza.
Podejmowaliśmy również wyprawy ku ludziom starym, jak choćby do wiosek polskich na Białorusi by poznawać ich opowieści. Film „Losy posłuchane” zrealizowany przez nas jest zapisem tych rozmów i spotkań.
Pojawienie się pracowni artystycznych dla Dorosłych i Starszych w naszej pracy było naturalną konsekwencją wszystkich tych działań. Choć impulsem do ich powstania było spotkanie z Uniwersytetem III Wieku, poszukującym nowych pomysłów na swoją działalność. Przyjęli z pełną aprobatą naszą propozycję wielowątkowego programu. Bierzemy za ten program pełna odpowiedzialność. Zajęcia odbywają się w Sejnach i Krasnogrudzie.
Przy tworzeniu programu towarzyszył nam zamysł odwrócenia utrwalonego w kulturze modelu: gotowej oferty dla odbiorców. Od początku chcieliśmy widzieć naszych Seniorów jako twórców i współuczestników.
Nazwaliśmy nasz program Biblią Domową czy Silva Rerum. Są to działania artystyczno-edukacyjne, obejmujące różnorodne grupy wiekowe. Wykorzystujemy kulturowy potencjał dziedzictwa przeszłości naszego miejsca.
Już samo to, stawia naszych seniorów w centralnym miejscu, jako tych - noszących w sobie pamięć tradycji dawnego świata- z których wiedzy i doświadczenia będziemy czerpać.
Zazwyczaj dla babć i dziadków szykuje się laurki, prezenty, występy czy przygotowuje akademie. Starsi ludzie rzadko stają się artystami, którzy coś tworzą wartościowego dla siebie i swoich najbliższych np. dla swoich wnuków.
Nasza Silva Rerum to nic innego jak utrwalenie, zatrzymanie, ożywienie na różne sposoby opowieści o domu, rodzinie , przeszłości. A w praktyce?...
W Pracowni Przyrody Seniorzy przygotowują album przyrodniczy dla swoich najbliższych.To osobista opowieść o zapamiętanym z dzieciństwa świecie natury, o drzewach, ptakach, zwierzętach, z częścią ilustracyjną wykonaną samodzielnie, za pomocą różnych technik plastycznych.
W Pracowni Spiżarni pracują nad własną księgą kulinarną pełną potraw, ale i tajemnic rodzinnych związanych z przepisami, z domowym stołem i odbywającymi się przy nim uroczystościami.
W Pracowni Tkackiej poznają tradycyjne, litewskie techniki tkania charakterystyczne dla naszego regionu, po to, aby stworzyć własną tkaninę, która odtąd będzie testamentem rodzinnym, przekazywanym z pokolenia na pokolenia.
Natomiast w Pracowni Jednej Fotografii powstaje książka / album z opowieścią wywiedzioną ze zdjęcia, które zatrzymało jedną chwilę z przeszłości dając pretekst do wspomnień o ludziach, wydarzeniach i miejscach.
Wszystkie pracownie nawiązują do obecnych w pracy Pogranicza kategorii: pamięć , dom i rodzina, miejsce zamieszkania ,sąsiedzi.
Uczestnicy mają świadomość, że to coś więcej niż projekt– to podróż w głąb siebie, w głąb historii bliskiej.
Oprócz warsztatów artystycznych, zapraszamy ich do udziału w naszej codziennej pracy edukacyjnej. Sięgamy do tematów ważnych dla Pogranicza od zawsze. I tak:
Krzysztof Czyżewski prowadzi swoją katedrę w formie cyklicznych wykładów poświęconych spotkaniu z innością i etosowi Pogranicza.
Małgorzata Sporek- Czyżewska prowadzi zajęcia dotyczące „historii mówionej” , które nazywamy „Losy posłuchane”. To spotkania z historią miejsc z których pochodzą uczestnicy widziana poprzez pojedynczy ludzki los .
Ja przygotowuję zajęcia poświęcone miasteczku, dawnym mieszkańcom, tradycjom dobrego sąsiedztwa i ważnym wydarzeniom tworzącym jego historię.
Program dla Dorosłych i Starszych w takim kształcie prowadzony jest w Pograniczu od roku. Nie wyznaczamy mu czasowych granic. Nie chcemy ulegać pokusie pośpiechu . Sami wzrastamy wraz z jego regularnym rytmem. W tej chwili korzysta z niego ok. 80 osób z Puńska i z Sejn. Mamy poczucie, że zyskaliśmy ważnych i zaangażowanych współtwórców naszej pracy.
Wysłuchała i spisała Marta Kowerko-Urbańczyk