Podróż do Siedmiogrodu i Budapesztu
W dniach 9-18 października Klasa Dziedzictwa Kulturowego działająca przy Ośrodku “Pogranicze” oraz przy Liceum Ogólnokształcącym w Sejnach odbyła podróż do Siedmiogrodu. Podróż ta była echem pobytu młodzieży węgierskiej z Liceum im. Brassaiego w mieście Kolosvar (rum. Cluj) w maju br. [1992] w ramach projektu “Pamięć starowieku” poświęconego wielonarodowej i wielowyznaniowej kulturze Siedmiogrodu.
27-osobowa grupa młodzieży z Sejn wraz z opiekunami gościła w domach młodzieży z Kolosvar reprezentujących mniejszość węgierską w Rumunii, mając okazję poznać codzienne życie swych rówieśników. Bogaty program pobytu zakładał odwiedzenie ważnych historycznie i kulturowo miejsc w Kolosvar – stolicy kulturalnej regionu (zabytki architektury, Stare Miasto, Uniwersytet, kościoły różnych wyznań, katedra i pomniki – wszystko świadczące o bogatej przeszłości miasta).
Bardzo interesujący okazał się wątek poświęcony odkrywaniu, kultury tradycyjnej i stosunku młodych Węgrów do własnej tradycji kulturowej. Odwiedziliśmy słynną wioskę Szeik, gdzie ludzie na co dzień noszą tradycyjne stroje, młodzi i starzy. Spotkaliśmy się z Zoltanem Kallosem, legendą Siedmiogrodu, etnografem, autorem książek i płyt, wychowawcą młodzieży w jego prywatnym muzeum pełnym cennych zbiorów tkactwa, ceramiki, tradycyjnych strojów oraz instrumentów pochodzących z różnych regionów Transylwanii. Uczestniczyliśmy w biesiadach muzycznych i tanecznych, odbyły się warsztaty tańca, które dowiodły, że możliwe jest dzisiaj żywe praktykowanie kultury tradycyjnej.
W czasie podróży był też czas na zapoznanie się z regionem, odwiedzenie pobliskich miasteczek ze swym swoistym charakterem i architekturą, górskim krajobrazem wokół. Odwiedziliśmy kopalnię soli, najstarszą w tej części Europy, pracującą od XIII wieku do początków XX w. Nie zabrakło też czasu na odnalezienie śladów związków z kulturą i historią Polski. Odwiedziliśmy miasto Simleau, pięknie położone wśród winnic, skąd pochodzi rodzina króla polskiego Stefana Batorego i gdzie stoją ruiny zamku Batorych.
Pomiędzy gospodarzami naszego pobytu a młodzieżą z Polski zawiązały się silne więzi przyjaźni, a wspólne dyskusje dały wiele powodów do refleksji na temat tego, jacy jesteśmy, jak żyjemy, co nas różni od siebie, czego możemy się od siebie nauczyć.
W powrotnej drodze do Polski odwiedziliśmy Budapeszt. Była to kolejna porcja historii, zabytków i codzienności stolicy kraju Europy Środkowej. Młodzież uczestniczyła w spotkaniu Domu Tańca, jedynej i niepowtarzalnej formule spotkań młodych ludzi na Węgrzech pielęgnujących i praktykujących kulturę tradycyjną. Tradycja Domów Tańca wywodzi się z Siedmiogrodu, przeniesiona przez studentów na Węgry w latach sześćdziesiątych, z której wyrósł silny ruch kulturowy ludzi poszukujących własnej tożsamości, ruch opozycji politycznej, ruch zbuntowanych przeciwko unifikującej kulturze państwa komunistycznego. Odbył się warsztat tańca przy udziale jednej z najlepszych budapesztańskich kapel muzyki ludowej oraz muzykantów zaproszonych z Siedmiogrodu.
Kolejnym miejscem zatrzymania był Tarnów i wizyta w Muzeum Etnograficznym, gdzie znajduje się jedyna w Europie stała ekspozycja kultury cygańskiej. Adam Bartosz, dyrektor muzeum, poprowadził wykład o historii wędrówek Cyganów, ich obyczajach oraz ich obecności we współczesnej Europie.
Zakończeniem podróży był pobyt w cygańskiej restauracji “Kemoro” w Tarnowie, jedynej w Polsce, oferującej autentyczną muzykę oraz potrawy cygańskie.
Małgorzata Sporek-Czyżewska