O uwarunkowaniach działalności społecznej, kulturalnej i edukacyjnej w gminie Sejny poinformował nas podczas spotkania wójt gminy Sejny, pan Jan Skindzier. Odwiedziłyśmy również Ośrodek „Pogranicze - sztuk, kultur, narodów”. O unikalnej w skali kraju kolekcji Centrum Dokumentacji Kultur Pogranicza (ok. 140 tys. wydawnictw), na którą składają się zbiory książek, czasopism, rycin, płyt, dokumentów życia społecznego, plakatów, map, filmów, zdjęć, pocztówek, opowiedziały nam panie Bożena Schroeder oraz Agata Szkopińska. Dzięki pracownikom Pogranicza udało się nam również obejrzeć obiekty i zbiory Międzynarodowego Centrum Dialogu w Krasnogrudzie.
Cały projekt badawczy został zrealizowany w drugiej połowie 2012 roku w pięciu gminach na terenie czterech województw, zróżnicowanych pod względem gospodarczo – społeczno – kulturalnym. Były to województwa: lubelskie, warmińsko-mazurskie, świętokrzyskie i podlaskie.
Celem badań było zdobycie wiedzy na temat praktycznych rozwiązań organizacyjnych obsługi zróżnicowanych grup czytelników w środowisku lokalnym. W naszych poszukiwaniach najważniejsza jest koncepcja modelu jako narzędzia poznania traktowana w potrójnym znaczeniu:
- Model w znaczeniu normy, czyli określonego pożądanego stanu rzeczy. W naszym przypadku będzie to dążenie do wskazania modelowego, czyli dobrego stanu obsługi czytelniczej w badanych gminach ( a w każdym razie lepszego, bardziej optymalnego pod względem zaspokojenia potrzeb czytelników).
- Model w znaczeniu wskazania „przeciętnej”. Nie wykluczamy z naszej perspektywy badawczej wyodrębnienia modelu obsługi czytelniczej w znaczeniu przeciętnej, czyli wynikającej z rzeczywistych uwarunkowań rozwiązań organizacyjnych pracy instytucji związanych z obiegiem książki i informacji w środowisku lokalnym.
- Model jako układ – który w sposób pośredni może stanowić narzędzie poznania nowych procesów zachodzących w społecznym środowisku lokalnym na tle przemian społecznych w Polsce ostatnich lat , gdzie najważniejsze są tu dla nas:
- procesy demokratyzacji społeczeństwa obywatelskiego
- rozwój społeczeństwa informacyjnego (społeczeństwo sieci)
- tworzenie lokalnych warunków do budowania kapitału społecznego.
Podstawowe problemy badawcze, którym podporządkowane zostały wyjazdy studyjne w wybranych gminach zogniskowane zostały wokół następujących zagadnień:
- Jakie potrzeby i oczekiwania w obszarze obsługi czytelniczej formułują zróżnicowane grupy w środowisku lokalnym – dorośli, dzieci, młodzież i jak na tym tle sytuowane są oczekiwania wobec bibliotek różnego typu.
- Charakterystyka społeczno-demograficzna gminy a infrastruktura instytucji edukacyjnych, kulturalnych, społecznych ( w tym NGS-y).
- Jaka jest infrastruktura bibliotek w badanych gminach (bibliotek publicznych, filii, bibliotek szkolnych i innych-jakich). Stan, struktura zbiorów, struktura zakupów , zatrudnienie, finanse, powierzchnia, komputeryzacja, organizacja i usługi.
- Cele i funkcje społeczne bibliotek – postulowane i realizowane.
- Formy pracy bibliotek, zakres i formy współpracy z innymi/jakimi? instytucjami środowiska lokalnego.
- Miejsce bibliotek w społeczności lokalnej z perspektywy jej organizatorów – władz samorządowych i oświatowych. Ułatwienia i przeszkody funkcjonowania bibliotek z perspektywy strategii rozwoju gminy.
- Biblioteki w gminie a inne instytucje w gminie .
- Funkcjonowanie bibliotek łączonych (specyfika, szanse, bariery).
- Inicjatywy lokalne, dobre praktyki w obszarze modelu obsługi czytelniczej.
Projekt badawczy obejmował następujące grupy oraz instytucje
- Czytelników bibliotek – publicznych, filii, szkolnych, łączonych, innych/jakich.
- Bibliotekarzy wszystkich typów bibliotek w środowisku gminy.
- Przedstawicieli organizatorów bibliotek (przedstawiciel samorządu, nadzór szkolny).
- Instytucje : wszystkie typy bibliotek; instytucje kultury , organizacje pozarządowe.
Całościowe opracowanie wyników badań planujemy w drugiej połowie 2013 roku.
(opr. Grażyna Walczewska-Klimczak)