Program uroczystości odsłonięcia kamienia poświęconego pamięci Żydów sejneńskich
Sejny, 20-22 maja 2002
20 maja 2002 r. (poniedziałek)
19.00 - premiera filmu dokumentalnego "Tratwa muzykantów pomiędzy Nowym Jorkiem a Sejnami", będącego zapisem dziesięciodniowych warsztatów młodych muzykantów z Europy Środkowowschodniej z wybitnymi muzykami klezmerskimi z Nowego Jorku (realizacja: Małgorzata Sporek-Czyżewska, Wojciech Szroeder, Paweł Figurski, 2002) (sala projekcyjna Dom Pogranicza)
21 maja 2002 r. (wtorek)
14.30 - "W mojej pamięci..." - spotkanie młodzieży sejneńskiej z Maxem Furmańskim, kantorem z Izraela, urodzonym w Sejnach (Dom Pogranicza)
16.30 - otwarcie wystawy pt. "Kirkut" - prace dzieci z pracowni plastycznej i ceramicznej, prowadzonej przez Wiesława Szumińskiego i Renatę Mackiewicz (Galeria Papuciarnia)
17.30 - spotkanie z Szewachem Weissem, Ambasadorem Izreala w Polsce; prezentacja książki "Ziemia i chmury. Z Szewachem Weissem rozmawia Joanna Szwedowska" (Biała Synagoga)
22 maja 2002 r. (środa)
13.00 - uroczystość odsłonięcia kamienia poświęconego pamięci Żydów sejneńskich z udziałem Ambasadora Izraela w Polsce, kantora Maxa Furmańskiego, urodzonego w Sejnach (cmentarz żydowski w Sejnach)
18.00 - koncert muzyki żydowskiej i pieśni synagogalnych w wykonaniu kantora Maxa Furmańskiego, z udziałem Kapeli Klezmerskiej Teatru Sejneńskiego (Biała Synagoga)
20.00 - uroczysta kolacja (Dom Pogranicza)
KIRKUT SEJNEŃSKI
Pamięci Żydów sejneńskich
Tu są ich dusze
Kilkaset osób przybyło na cmentarz żydowski na uroczyste odsłonięcie kamienia pamiątkowego poświęconego pamięci mieszkańcom narodowości żydowskiej spoczywających w Sejnach. Cmentarz był od lat zaniedbany. Tylko starsze pokolenie wiedziało, że jest to miejsce pochówku Żydów sejneńskich zamieszkałych tu przed II wojną. W uroczystości wzięli udział Polacy, Litwini, Białorusini oraz przedstawiciele różnych wyznań zamieszkujących Sejneńszczyznę. Był też obecny proboszcz parafii sejneńskiej Kazimierz Gacki.
Spotkanie na wzgórzu rozpoczął modlitwą rabin Max Furmański, poczym burmistrz Sejn przywitał wszystkich i przedstawił krótką historię żydów sejneńskich. Odsłonięcia kamienia dokonał burmistrz oraz ambasador Izraela Szewach Weiss. - Przed wojną życie nie zawsze było łatwe, ale się żyło. Były kłótnie, ale było bardzo dużo bogatego, wspólnego życia. Było wspólne - a jednocześnie osobne. Każdy miał swoją religię - ten miał kościół, ten cerkiew, żyd miał synagogę - ale się żyło razem - mówił do licznie zgromadzonych Szewach Weiss. - Dzisiaj wszystko się zmieniło. Jak nie ma sąsiadów, nie ma sąsiedztwa. Ale co dzisiaj tu się dzieje? - mówił - Tyle jest tu Polaków, Litwinów, dzieci, młodzieży i dorosłych. Nikt was nie zmuszał, aby tu przyjść - to wasze serca ściągnęły Was tutaj (...). - Nie ma dzisiaj tu Żydów, ale są Ich dusze (...). Ja z całego serca dziękuję w imieniu swoim i narodu mojego, w imieniu sprawiedliwych. Bez mieszkańców Sejn nie byłoby tego tutaj dzisiaj - powiedział Szewach Weiss dziękując wszystkim za realizację tego przedsięwzięcia.
Dyrektor Ośrodka Pogranicze - Sztuk, Kultur, Narodów Krzysztof Czyżewski jest jednym z inicjatorów upamiętnienia tego miejsca. - Bardzo ważne jest to, że chroniąc pamięć o mieszkańcach Sejn o narodowości żydowskiej robimy to wspólnie z młodym pokoleniem (...). Wspólnie pracujemy nad sobą i własną tożsamością, nad naszym zakorzenieniem w tym miejscu tu w Sejnach - powiedział Krzysztof Czyżewski. W projekcie zagospodarowania kirkutu jest ogrodzenie całego terenu. Postawiony kamień z napisem "Pamięci Żydów sejneńskich - mieszkańcy Sejn" będzie głównym elementem cmentarza. Znajduje się tam kilkanaście grobów z zachowanymi płytami nagrobnymi.
Oj
Przegląd Powiatowy, 23.05.2002
Uroczystości odsłonięcia pamiątkowego kamienia z udziałem burmistrza Sejn Jana Stanisława Kapa oraz proboszcza parafii sejneńskiej księdza Kazimierza Gackiego a także Ambasadora Izraela w Polsce
Szewacha Weissa
Cmentarz żydowski w Sejnach został założony w 1830 roku. Znajduje się on w południowej części miasteczka, na wzgórzu przy drodze do Gib. Podczas II wojny światowej Niemcy zdewastowali cmentarz. Na powierzchni 1,4 hektara zachowało się około 15 nagrobków, pochodzących z XIX i XX wieku. Macewy wykonano z granitu i piaskowca z inskrypcjami w języku hebrajskim.
