17-18 czerwca 2007

Głosy na rzecz res publiki: 
Konflikt wartości i dobro wspólne 

Projekt ogólnoeuropejski 

Brak poczucia wspólnego dobra to jeden z najpoważniejszych problemów pluralistycznych społeczeństw demokratycznych współczesnej Europy. Grupy religijne i etniczne, zarówno te większościowe, jak i mniejszościowe, oddalają się od siebie. Zjawisko to spowodowały dwa czynniki: erozja powojennych ideałów pojednania, integracji i otwartych granic oraz nasilająca się ksenofobia, rasizm, antysemityzm i nietolerancja kulturowa. 

Słabnie więc poczucie wspólnoty przy jednoczesnym powstawaniu nowych rodzajów lojalności grupowej. Wydaje się, że procesów tych nie może powstrzymać ani polityka wielokulturowości, ani integracjonizmu. 
W celu zbadania tych tendencji oraz związanych z nimi problemów Institute for Jewish Policy Research w Londynie prowadzi pod kierownictwem dr Diany Pinto ogólnoeuropejski projekt „Głosy na rzecz res publiki”, finansowany przez Fundację Forda. Nieprzypadkowo odwołując się do łacińskiego terminu oznaczającego „dobro wspólne”, w początkowej fazie projekt ten obejmie pięć krajów, gromadząc wokół okrągłego stołu niezależne i krytyczne głosy wywodzące się z różnorodnych środowisk religijnych, laickich, kulturowych i etnicznych. 
Starannie dobrani liderzy opinii i akademicy w poszczególnych krajach wezmą udział w kameralnych spotkaniach okrągłego stołu, które — w porównaniu z odbywającymi się ze znacznym rozgłosem debatami międzywyznaniowymi lub międzykulturowymi oraz oficjalnymi dyskusjami na szczeblu europejskim, dotyczącymi problematyki tożsamości — sprzyjać będą szczerej i głębokiej wymianie poglądów. Przy okrągłym stole mówić się będzie o czynnikach osłabiających wspólną sferę publiczną: konfliktach, ukrytych lękach czy silnych odruchach obronnych w poszczególnych krajach i w obrębie grup mniejszościowych i większościowych. Przy rozmowach o sprawach trudnych potrzeba wzajemnego zaufania. Do takich należą kwestie obywatelstwa, roli i praw milczących większości i głośnych mniejszości, świeckich reakcji na zbiorowe potrzeby religijne, a także kwestii budzących kontrowersje, na przykład publicznego upamiętniania historycznych cierpień poszczególnych grup. Przy okrągłym stole będzie też mowa o napięciu istniejącym między odrębnością narodową a „Europą bez granic”, zwłaszcza w tym, co się tyczy integracji społecznej oraz zwalczania rasizmu, islamofobii i antysemityzmu. 

Projekt będzie realizowany w sposób krytyczny, niezależny i wolny od ciasnych grupowych perspektyw. Został opracowany przez żydowski instytut analityczny, który uważa, że doświadczenia żydowskie ostatnich lat dwudziestu mogą być przydatne dla zrozumienia wymienionych kwestii. Żeby odbudować poczucie wspólnoty, europejskie społeczeństwa i tworzące je grupy, w najbliższych latach muszą wspólnie zmierzyć się z tymi sprawami. 

Celem tego projektu jest praca na rzecz res publiki na nowo sformułowanych wartości uniwersalnych. Rozmowy okrągłego stołu pomyślane są jako punkt wyjścia dla debat politycznych, a ich uczestnicy stać się winni częścią sieci kontaktów w skali Europy. Opinie, pomysły, propozycje polityczne wyrażane i tworzone na tych spotkaniach będą szeroko rozpowszechniane w mediach i na forach publicznych zarówno w poszczególnych krajach, jak i w Europie.