W spotkaniu wzięła udział grupa młodzieży (80-100 osób) polskiej, białoruskiej i litewskiej z regionu Podlasia, a także nauczyciele i przedstawiciele lokalnych mediów, organizacji społecznych i kulturalnych. Gościem specjalnym spotkania była minister Ewa Junczyk-Ziomecka z Kancelarii Prezydenta RP.
Pamięć i ekologia.
W 20. rocznicę awarii elektrowni atomowej w Czarnobylu
Młodzieżowe Forum Pogranicza
Sejny, 12 kwietnia 2006
Dnia 26 kwietnia 1986 r. doszło do wybuchu reaktora elektrowni atomowej w Czarnobylu. Ta niewielka ukraińska miejscowość położona blisko granicy z Białorusią nazwę swą zawdzięcza słowiańskiemu określeniu piołunu.
Od tego dnia stała się symbolem katastrofy natury i cywilizacji, apokaliptycznym znakiem skażenia, po którym człowiek i przyroda po raz kolejny starają się odrodzić i przeciwstawić przepowiedni ostatecznej zagłady. Temu zmaganiu z destrukcją, zniszczeniem i zapomnieniem dedykujemy program Młodzieżowego Forum Pogranicza.
Spotkanie "Pamięć i ekologia" organizujemy w 20. rocznicę awarii elektrowni atomowej w Czarnobylu. Poświęcamy je refleksji o dewastacji ekologicznej, a także kulturowej i cywilizacyjnej na obszarze pogranicza polsko-białorusko-litewskiego.
Chcemy zwrócić uwagę na tragedię Czarnobyla, jej kontekst historyczny i konsekwencje. Paralelę do czarnobylskiej katastrofy stanowi wątek innego zniszczenia, kulturowego, który dokonywał się na przestrzeni ostatniego stulecia, a dotyczył zagłady świata dworu szlacheckiego, tradycji całych wspólnot wiejskich i narodowych, pamięci wielokulturowego dziedzictwa. Pragniemy przedstawić inicjatywy z udziałem młodzieży różnych narodowości jako próby przeciwstawienia się dewastacji środowiska naturalnego, zniszczeniom kulturowym i idącym z tym w parze zapomnieniu.
W spotkaniu uczestniczyli:
Minister Ewa Junczyk-Ziomecka z Kancelarii Prezydenta RP
Ewa Zadrzyńska, dyrektor Evensa Foundation - Poland
Starosta sejneński Marian Luto
Młodzież ucząca się języka białoruskiego z Publicznego Gimnazjum nr 7 im. S. Konarskiego w Białymstoku
Młodzież litewska z Zespołu Szkół Ogólnokształcących z Litewskim Zespołem Nauczania w Puńsku
Młodzież z Zespołu Szkół Ogólnokształcących im. Szymona Konarskiego w Sejnach
Uczestnicy Warsztatów Terapii Zajęciowej w Sejnach
Młodzież z Pracowni Kronik Sejneńskich przy Ośrodku Pogranicze, uczestnicząca w programach "Gra Szklanych Paciorków" i "Gliniana księga"
Młodzież z Klasy Dziedzictwa Kulturowego, uczestnicząca w projekcie "Trakt Krasnogrudzki"
Młodzież z Kapeli Klezmerskiej Teatru Sejneńskiego
PROGRAM SPOTKANIA
Godz. 11.00 - Otwarcie spotkania w Białej Synagodze w Sejnach
- Słowo wstępne Krzysztofa Czyżewskiego, dyrektora Pogranicza
- Wystąpienie Pani Minister Ewy Junczyk-Ziomeckiej, Podsekretarza Stanu w Kancelarii Prezydenta RP
- Projekcja filmu Jerzego Kaliny pt. Czarnobylcy
Godz. 12.30 - Prezentacje
- I grupa - wyjazd do Krasnogrudy, zwiedzanie dworu, spotkanie z osobami uczestniczącymi w projekcie "Trakt Krasnogrudzki"
- II grupa - projekcja filmu pt. "Losy posłuchane" i spotkanie z uczestnikami wyprawy na Białoruś; prezentacja wystawy "Trakt Krasnogrudzki" - rozmowa z twórcami wystawy
Godz. 15.00 - Prezentacje, ciąg dalszy (zamiana grup)
Godz. 17.00 - Dyskusja na temat "Pamięć i ekologia" (Dom Pogranicza)
Godz. 18.00 - Spektakl "Kroniki sejneńskie" (Biała Synagoga)
Godz. 19.00 - Dalszy ciąg dyskusji i podsumowanie spotkania (Biała Synagoga)
Artykuły prasowe
Trzy pytania do Krzysztofa Czyżewskiego, "Gazeta Współczesna" 19.04.2006
Tragedia w Czarnobylu dla wielu jeszcze się nie skończyła
Obchodzicie w Pograniczu 20. rocznicę wybuchu w elektrowni atomowej w Czarnobylu. Czy po dwudziestu latach od tragedii można jeszcze mówić o jej skutkach?
- Naukowcy zbadali, że większość szkodliwych związków z terenów popromiennych zniknie dopiero po 30 latach. Ale są też i takie substancje, które będą działać na nasze zdrowie 150 lat. Suwalszczyzna nie jest od nich wolna, chociaż oczywiście w minimalnym stopniu. Te skutki mogły być łagodniejsze, gdyby w tamtych czasach istniała wolna prasa. W wielu przypadkach wystarczyłaby prosta informacja o konieczności wypicia jodyny.
Jakie są te większe od ekologicznych skutki wybuchu?
- Tragedia wywołała największe spustoszenie w psychice czarnobylców, których wysiedlono z terenów zakazanych. Ludzie popadali w depresje, umierali na zawały serca. Tych zgonów jest dużo więcej niż przypadków śmiertelnych, spowodowanych bezpośrednią eksplozją. To wykorzenienie z ojczyzny jest dla nich gorsze od utraty zdrowia. Dlatego niektórzy wracają na tereny zakazane.
Czy członkowie Pogranicza i jego otoczenie zetknęli się bezpośrednio z czarnobylcami?
- Rozmawialiśmy z ludźmi wysiedlonymi z terenów zakazanych na Białorusi. Opowiadali nam o tragicznych losach po wysiedleniu. Przeżywali prawdziwą gehennę.
"Gazeta Współczesna" 19.04.2006
Informację o spotkaniu zamieścił też "Przegląd Sejneński" nr 9 - 26.04.2006
fot. Michał Moniuszko
Czarnobyl (ukr. Czernobyl) - miasto położone w północnej części Ukrainy przy ujściu Prypeci do Zbiornika Kijowskiego, blisko granicy z Białorusią. Liczyło 14 tys. mieszkańców - po awarii elektrowni ludność ewakuowano.
W pobliżu Czarnobyla znajduje się elektrownia atomowa (pierwotnie im. W. I. Lenina) posiadająca 4 reaktory typu RMBK-1000 o mocy elektryznej 1000 MW każdy.
26 kwietnia 1986 roku, o godzinie 1.23 czasu moskiewskiego, na skutek ewidentnych błędów operatora i wyłaczenia systemów awaryjnych w trakcie eksperymentu, mającego (paradoksalnie!) zwiększyć bezpieczeństwo pracy reaktora, doszło do utraty kontroli nad reaktorem bloku IV. Moc reaktora wzrosła ok. stukrotnie, co spowodowało wzrost temperatury rdzenia do ok. 2000 st. Celsjusza i dwa kolejne wybuchy (rozsadzenie układu chłodzenia przez parę wodną i wybuch mieszaniny piorunującej, pochodzącej z rozkładu wody na wodór i tlen pod wpływem kontaktu z rozżarzonymi materiałami konstrukcyjnymi, np. grafitem i cyrkonem). Wybuch rozpoczął dziesięciodniowy pożar moderatora grafitowego, w trakcie którego rdzeń reaktora stopił się, a do środowiska przedostało się kilkadziesiąt izotopów promieniotwórczych o łącznej aktywności rzędu 1018 Bq, z czego ponad 30% pierwszego dnia.
31 osób zmarło w wyniku bezpośredniego napromieniowania i oparzeń, ponad 200 było hospitalizowanych w związku z chorobą popromienną. Substancje promieniotwórcze rozprzestrzeniały się, skażając rozległe terytoria, głównie Białorusi, Ukrainy, Rosji, ale także krajów skandynawskich oraz Europy Środkowowschodniej.
Trzydziestokilometrową strefę wokół reaktorów ewakuowano i zamknięto, później ewakuowano też ludność z najsilniej skażonych terenów Białorusi, np. wsie z rejonu Homla odległe o ponad 200 km od reaktora.
